“Ở mỗi chúng ta đều có một người nhà quê” (trích Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh – Hoài Chân). Kể cả với những người được sinh ra ở thành phố thì hình như vẫn mang trong mình chút ẩn ức làng quê, do một mối liên hệ nội tộc xa gần nào đó.
Ký ức làng quê không chỉ là những kỷ niệm về một miền quê cụ thể mà là ký ức về một miền văn hóa. Nơi miền văn hóa ấy, mọi thành viên đều gắn kết với nhau bằng tình yêu thương, tạo nên những “thiết chế tình cảm” bền vững qua hàng ngàn năm. Những ký ức đó là một phần quan trọng trong ý niệm về nhân cách và tâm hồn Việt Nam.
Chương trình Quán thanh xuân tháng 11 là một chiếc vé về với những thân thương ấy với tên gọi ĐỒNG QUÊ THƯƠNG NHỚ.
Chia sẻ của những vị khách mời trong chương trình Quán thanh xuân tháng 11 – ĐỒNG QUÊ THƯƠNG NHỚ sẽ truyền đi thông điệp: Những người Việt trẻ, thành công ở thành phố, vẫn có những ký ức quê. Và những người nghệ sỹ có nghĩa vụ lưu giữ ký ức ấy ở góc nhìn trang trọng nhất, đẹp nhất và được giãi bày cho tất cả mọi người.
Làng quê Việt với hình ảnh đặc trưng đính kèm như cây đa, bến nước, sân đình, cổng làng,.. Quần thể sinh hoạt trong làng gói gọn lại như một đại gia đình, tạo nên sự đồng cảm, thương yêu, giúp đỡ, sẻ chia. Những câu hát ru từ trong nôi, những trò chơi dân gian, những câu hát đồng dao… đã ăn sâu vào tiềm thức của con người từng sinh sống nơi đây. Làng quê cũng là nơi cất giữ nhiều phong tục khá cổ điển – đất lề quê thói.
Nhạc sỹ Nguyễn Vĩnh Tiến chia sẻ những ký ức về miền quê Trung du buồn và đẹp. Vẻ đẹp quê thấm vào tâm hồn để chắt lọc thành những vần thơ đầy chất quê giữa phố thị, như bài Tuổi tôi (Tuổi tôi bám chặt lưng trâu/Vượt sông mà ngắm nhịp cầu bắt ngang/Tuổi tôi ra đứng đầu làng/Để xem màu nắng có vàng như hoa?/Tuổi tôi sục sạo khắp nhà/Tìm sao cho đủ tiếng gà ban trưa).
Đạo diễn – NSND Nguyễn Hữu Phần chia sẻ về việc tái hiện không gian làng quê trong bối cảnh của những bộ phim Ma làng, Đất và người, Gió làng Kình, Bão qua làng… Đó là không gian đặc trưng của đồng bằng Bắc bộ. Những bộ phim có sức sống đặc biệt bởi vì khai thác những tình huống chỉ có ở làng quê, dựa vào những phong tục tập quán…
Nhà báo Ngô Bá Lục chia sẻ về tập truyện đầu tay Gió đồng hun hút, gồm những câu chuyện vụn vặt liên quan đến cuộc sống của một cậu bé ở thời điểm thập niên 80 của thế kỷ trước. Điều đó chắc chắn sẽ chạm đến miền ký ức của rất nhiều khán giả của Quán thanh xuân.
Nhà báo, nhiếp ảnh gia Ngô Thiên Chương đã chụp hàng ngàn bức ảnh về làng quê Nam Bộ. Hình bóng làng quê, con người vùng đất phương Nam trù phú luôn khiến người xem nhớ về một vùng đất hội tụ văn hóa của những người đi khai phá. Cũng do lịch sử khai hoang mở đất, đã hình thành nên tính cách hào sảng của người nông dân Nam bộ, trong hoạn nạn khó khăn không bỏ rơi nhau, đồng cam cộng khổ…
Soạn giả chèo Mai Văn Lạng – một trong số ít những người đã thành công trong việc soạn lời mới cho dân ca và chèo – sẽ kể về tính cách của người quê trong hình tượng các nhân vật, lời thoại của các vở chèo của ông. Những lời thoại đẫm chất dân gian mộc mạc mà chỉ làng quê còn lưu giữ là những gì mà ông đã thu nhận được trong hơn 20 năm làm nghề và có cơ hội đi đến rất nhiều miền quê của tổ quốc.
Ngày mùa ở làng quê thực sự là ngày tết
Những ký ức về ngày mùa, về hội làng đã làm nên chân dung văn hóa của quê hương trong mỗi con người.
Nhà báo Ngô Thiên Chương chia sẻ ký ức về những đám hát Bội ở quê, những ngày hội cúng Đình, cầu Ngư đặc trưng của Phương Nam. Tất cả như ngập tràn trong niềm hân hoan, hứng khởi. Cuộc sống bỗng trở nên sôi động và nhộn nhịp hơn bất cứ thời điểm nào trong năm.
Với nhà báo Ngô Bá Lục, ký ức Hội làng – ấy là niềm vui chung của cả cộng đồng làng xã. Mỗi mùa gặt là một lễ hội kéo dài. Niềm vui và nỗi buồn của người dân quê đều xoay quanh mùa vụ. Cả năm cấy trồng chỉ trông chờ vào mùa gặt. Nỗi lo hạt gạo, chuyện đói no luôn ám ảnh người nông dân, tất cả các Lễ hội đều cầu mong sự thuận lợi mùa màng và luôn tổ chức lúc nông nhàn. Điều đó lý giải tại sao ký ức Lễ hội làng cứ đeo đẳng mãi trong mỗi người thôn quê. Cũng như, Tết ở nông thôn đậm đà hương vị hơn thành phố, bởi vì làng quê mới là nơi ấp ủ, lưu giữ những nếp sống ngàn đời của cha ông ta.
3
Làng quê là chốn duy nhất mà mỗi người con tha hương không đo đếm bằng khoảng cách địa lý, không bao giờ cảm thấy xa xôi, dù có đi đến góc biển chân trời. Làng ở trong tiềm thức, trong da diết nỗi nhớ mỗi người. Thế nhưng khi đời sống xã hội phát triển, các làng quê cũng đổi mới. Làng bây giờ giàu có, khang trang lên, nhưng có khi làng đang đánh mất dần cái vẻ đẹp tình tứ, thanh tao của mình? Cho dù vậy thì quê hương vẫn luôn là chốn yên bình cho mỗi tâm hồn. Có một tâm lý chung: Khi còn trẻ hong hóng rời làng đi xa bao nhiêu thì khi về già lại háo hức về làng bấy nhiêu. Cái háo hức ấy chính là được vun từ nỗi nhớ. Và đó cũng là một trong những lý do mà Quán thanh xuân tháng 11 này thực hiện chủ đề ĐỒNG QUÊ THƯƠNG NHỚ.
